Nắm rõ Libor là gì và vai trò của nó đối với thị trường tài chính sẽ giúp bạn có được một bức tranh tổng quát về những ảnh hưởng của công cụ tài chính này. Mặc dù lãi suất này đóng vai trò khá quan trọng trong danh mục đầu tư của nhiều người, nhưng từ cuộc khủng hoảng tài chính 2008 nó đang mất dần độ tin cậy và đang đứng trước nguy cơ bị loại bỏ trước thị trường hiện tại. Vậy tương lai của lãi suất Libor sẽ như thế nào? Cùng sàn Exness đi sâu vào vấn đề này qua các phân tích thực tế nhất sau đây.
Khái quát tổng quan Libor là gì?
Libor là gì?
LIBOR là từ viết tắt, có nguồn gốc từ cụm “London Inter – Bank Offered Rate”. Đây là một loại lãi suất liên ngân hàng mà các ngân hàng cho nhau vay trong ngắn hạn. Hiểu đơn giản LIBOR chính là lãi suất cho vay qua đêm liên ngân hàng Luân Đôn.
Mặc dù LIBOR được định nghĩa là một loại lãi suất thế nhưng về bản chất, nó được xem như một thước đo tiêu chuẩn để tham chiếu toàn cầu và được niêm yết thông qua 5 loại tiền tệ, bao gồm USD, EUR, GBP, JPY và CHF cùng với giá trị của các hợp đồng sử dụng lãi suất này làm cơ sở để tham chiếu trên khắp các quốc gia, lên tới 350 nghìn tỷ USD và gấp hơn 3 lần so với thị trường về cổ phiếu toàn cầu.
Hiểu theo cách khác, đây chính là lãi suất mà các ngân hàng có thể vay ở mức tính toán được từ các ngân hàng khác trên thị trường liên ngân hàng Luân Đôn. Ngoài ra, Libor sẽ được Hiệp hội Ngân hàng Anh cố định mỗi ngày và được công bố bởi Thomson Reuters.
Bên cạnh đó, Sàn giao dịch liên lục địa (ICE) sẽ chịu trách nhiệm tính toán và thông báo lãi suất này đến công chúng mỗi ngày, ICE là sàn giao dịch trực tiếp với người đi vay và các doanh nghiệp. Họ thường sẽ có nhu cầu kinh doanh dầu mỏ, khí đốt tự nhiên, nhiên liệu máy bay, khí thải, năng lượng điện, các phái sinh hàng hóa và hợp đồng tương lai.
Ý nghĩa của lãi suất Libor là gì?
Lãi suất tham chiếu quan trọng
London được biết đến như một trung tâm tài chính quan trọng của châu Âu nói riêng và thế giới nói chung. Vì vậy, Libor không chỉ ảnh hưởng đến Luân Đôn hay riêng ở châu Âu mà còn tác động đến nhiều quốc gia khác nhau trên toàn thế giới. Chẳng hạn như tại Việt Nam, lãi suất cũng giữ một vai trò quan trọng được nhiều nhà đầu tư và các chuyên gia phân tích ưa chuộng.
Lãi suất này đã vượt xa hàng ngàn dặm từ Luân Đôn để trở thành một công cụ quan trọng dùng để tham chiếu cho các ngân hàng khác nhau. Trong đó, có thể kể đến một vài công cụ như hợp đồng tương lai, đồng USD, hợp đồng hoán đổi lãi suất và thế chấp lãi suất thay đổi (variable rate mortgage).
Đối với các khoản nợ thế chấp
Bên cạnh đó, lãi suất Libor cũng tạo ra những ảnh hưởng nhất định khi các ngân hàng nước ngoài khao khát USD trong thời điểm thắt chặt tín dụng. Về cơ bản, lãi suất này được dùng để tham chiếu các khoản nợ thế chấp cần thanh toán ở Mỹ với khoảng 1,2 nghìn tỷ USD. Bên cạnh đó, lãi suất Libor còn là cơ sở để điều chỉnh tỷ lệ của các khoản vay thế chấp.
Đối với các khoản vay tiêu dùng
Nhiều quốc gia trên thế giới cũng sử dụng Libor để làm cơ sở cho các khoản vay tiêu dùng của họ. Chính vì thế mà còn tác động đến người tiêu dùng, các doanh nghiệp và các tổ chức tài chính. Thông qua lãi suất liên ngân hàng, người ta có thể điều chỉnh lãi suất của các sản phẩm tín dụng như thẻ tín dụng, hay thế chấp có lãi suất. Thông sự thay đổi của tỷ lệ này, người ta có thể dễ dàng xác định việc cho vay giữa ngân hàng và người tiêu dùng.
Lịch sử hình thành của lãi suất Libor
Do sự cấp thiết về việc thống nhất các lãi suất giữa các tổ chức tài chính trong thời điểm các sản phẩm dựa trên lãi suất phát triển mạnh mẽ vào năm 1980. Đến năm 1984, lãi suất Libor chính thức xuất hiện trên thị trường tài chính. Khi đó, Hiệp hội Ngân hàng Anh (BBA) đã tìm cách bổ sung các điều khoản giao dịch thích hợp vào các thị trường tài chính hoạt động náo nhiệt như thị trường ngoại hối, thị trường thỏa thuận tỷ giá kỳ hạn (forward rate agreements) và thị trường hoán đổi lãi suất.
Sau 2 năm thử nghiệm hiệu quả thực tế, lãi suất Libor được đưa vào sử dụng vào năm 1986. Từ thời điểm đó, lãi suất này luôn được nghiên cứu và cải tiến để phù hợp với thị trường tài chính hiện tại. Đặc biệt, sau khi Sàn giao dịch liên lục địa tiếp quản việc quản lý thì BBA LIBOR đổi thành ICE LIBOR vào tháng 2 năm 2014.
Ngoài ra, tiền tệ có liên quan đến mức lãi suất này cũng sẽ thay đổi đáng kể. Tại thời điểm tỷ giá tiền tệ mới đã được bổ sung, các tỷ giá khác bị loại bỏ hoặc tích hợp sau khi áp dụng tỷ giá Euro. Cuộc khủng hoảng tài chính vào năm 2008 minh chứng cho sự sụt giảm đáng kể về số lượng kỳ hạn mà lãi suất này đã được tính toán. Ngày nay, Libor dần khẳng định vị tr của mình trên thị trường tài chính, cụ thể là nó được BBA công bố mỗi ngày vào 11 giờ 45 phút theo giờ địa phương.
Cách tính lãi suất Libor là gì?
Sàn Giao Dịch Liên Lục Địa là cơ quan chịu trách nhiệm tính toán và công bố lãi suất Libor đến công chúng. Tổ chức này đã thành lập một hội đồng được chỉ định của các ngân hàng toàn cầu cho mỗi cặp tiền tệ và kỳ hạn. Chẳng hạn như hội đồng Libor đồng USD Mỹ sẽ được tạo thành từ 16 ngân hàng lớn bao gồm Bank of America, Barclays, Citibank, Deutsche Bank, JPMorgan Chase và UBS. Các ngân hàng này cần thỏa mãn một vài điều kiện quan trọng để trở thành thành viên của ICE.
Thu thập dữ liệu
Mỗi ngày, các ngân hàng lớn trên thế giới sẽ bí mật cung cấp cho ICE mức phí mà họ áp dụng cho các khoản vay ngắn hạn của các ngân hàng khác. Cụ thể, họ sẽ gửi đến ICE từ lãi suất cho vay qua đêm đến một năm và lãi suất hàng năm đối với nguồn vốn không đảm bảo trong một kỳ hạn nhất định, hay một loại tiền cụ thể.
Mỗi ngày, một số ngân hàng sẽ thực hiện khảo sát về lãi suất họ mong muốn của một khoản vay từ thị trường vốn thông qua dữ liệu từ Thomson Reuters. Đối với mức lãi suất Libor cho đồng đô la Mỹ thì Thomson Reuters sẽ không tính đến 4 đề nghị lớn nhất và 4 đề nghị bé nhất, rồi tính trung bình những đề nghị còn lại.
Tính toán lãi suất Libor
Sau khi hoàn tất quá trình thu thập dữ liệu, cơ quan chịu trách nhiệm sẽ loại bỏ số liệu cao nhất và nhỏ nhất rồi tính bình quân những dữ liệu còn lại. Kết thúc giai đoạn tính toán các tỷ lệ của mỗi kỳ hạn và tiền tệ, IBA sẽ thông báo đến công chúng mỗi ngày vào buổi sáng ở Luân Đôn, cụ thể là 11 giờ 55 phút.
Libor từng được gọi là “con số quan trọng nhất thế giới” và BBA tuyên bố rằng nó sẽ xuất hiện trên một triệu màn hình giao dịch trên toàn quốc, cùng với nhiều nguồn tin tức khác nhau. Các số liệu về Libor khi được công bố sẽ tạo ra bước ngoặt với những khoản vay gắn liền với nó. Trong đó có thể kể đến tỷ giá của đồng đô la Mỹ với kỳ hạn trong 3 tháng.
Từ tháng 4 năm 2018, ICE đã đề xuất một ý tưởng mới để tăng cường tính toán Libor, gọi là phương pháp phân lớp. Phương pháp dựa trên giao dịch, các dữ liệu để xác định Libor gọi là Phương pháp Thác nước.
Lãi suất tham chiếu và tiền lãi người vay phải trả
Lãi suất Libor và mức lãi suất mà người vay phải trả tỷ lệ thuận với nhau. Theo đó, lãi suất này tăng lên thì áp lực của người vay cũng tăng theo do tiền lãi phải trả nhiều hơn, tương tự với trường hợp ngược lại. Tuy nhiên, các quỹ tương hỗ và quỹ lương hưu với các khoản đầu tư vào các tài sản dựa trên lãi suất này sẽ thiệt thòi nếu mức Libor giảm. Nguyên nhân là vì họ sẽ nhận được ít hơn. Có thể thấy, giảm không hẳn là một tín hiệu tốt.
Lãi suất ban đầu của nó chính là khoản tiền lãi mà các ngân hàng quan trọng của Anh phải trả khi mượn của nhau theo 10 loại tiền tệ và 15 kỳ hạn được quy định trước, tối thiểu là qua đêm, tối đa là 12 tháng. Ngoài ra, người ta cũng dùng lãi suất này để tính toán cho phần lãi của các hợp đồng có giá trị cao trên thế giới với quy mô lên đến hàng trăm triệu người. Thế nhưng, các hành vi gian lận lãi suất ở Anh chưa được quy định cụ thể. Điều này khiến các cơ quan chức năng gặp phải một số hạn chế nhất định.
Khi khách hàng gửi tiết kiệm trong các quỹ thì lãi suất nhận được thường chịu tác động trực tiếp hoặc gián tiếp của Libor. Họ sẽ tham chiếu cho gần một nửa khế ước cầm cố có lãi suất điều chỉnh, hơn 70% thị trường kỳ hạn (thị trường tương lai) tại Mỹ và cho phần lớn thị trường tín dụng chéo, nơi các doanh nghiệp chấp nhận rủi ro từ thay đổi của lãi suất.
Những ảnh hưởng của Libor đối với thị trường tài chính thế giới là gì?
Từ những thông tin về Libor là gì, lịch sử hình thành của lãi suất này và cách tính toán, bài viết sẽ tiếp tục trình bày tầm quan trọng của mức lãi suất này đối với thị trường tài chính trên thế giới.
Quy mô ảnh hưởng của Libor
Không chỉ dừng lại tại thị trường tài chính ở Luân Đôn, Libor đã trở thành một số liệu quan trọng ở châu Âu và toàn thế giới. Các ngân hàng, tổ chức tài chính và công ty tín dụng từ các quốc gia khác nhau đều dựa vào Libor để ấn định mức lãi suất riêng cho tổ chức của mình. Thậm chí những hợp đồng quan trọng có giá trị hàng triệu USD, với thời hạn kéo dài từ qua đêm cho đến 30 năm sau đều căn cứ vào mức Libor như một tiêu chuẩn chung.
Theo báo cáo của Kho bạc Anh (HM Treasury), giá trị của những hợp đồng tài chính gắn liền với lãi suất tham chiếu này đều chạm mức 300 nghìn tỷ USD. Tuy nhiên, nó lại bỏ qua những khoản vay tiêu dùng và lãi suất điều chỉnh thế chấp nhà.
Lý do khiến nó trở nên phổ biến và thông dụng là vì người dùng cung cấp được các thông tin về mức chênh lệch lãi suất cho vay nhỏ nhất giữa các ngân hàng và tổ chức tài chính quan trọng. Chính vì thế, sự thay đổi của mức lãi suất cơ bản trong lãi suất Libor đều ảnh hưởng đến các hợp đồng gắn liền với Libor.
Bên cạnh lĩnh vực nhà ở nói chung, Libor còn tác động đến lãi suất thả nổi, lãi suất qua đêm, hợp đồng tương lai, thế chấp, khoản vay cho sinh viên, và cả các quỹ hoạt động. Các tổ chức còn sử dụng mức lãi suất này để xác định các mức giá cho những hợp đồng lãi suất tương lai để giúp các công ty có thể chuẩn bị cho bảo hiểm rủi ro lãi suất.
Sức ảnh hưởng của Libor với các ngân hàng trên thế giới
Thông thường, chủ sở hữu nhà hoặc những đối tượng đi vay khác ít khi nhận ra được tác động trực tiếp của lãi suất này đến việc vay mượn của họ. Nếu thị trường cho vay của Mỹ có những tín hiệu tích cực, hay nền kinh tế có dấu hiệu khởi sắc thì sẽ mang lại những tín hiệu lạc quan về Libor. Tuy nhiên, nếu thị trường tiêu cực và không ổn định, đặc biệt là với các nước phát triển thì Libor cũng sẽ biến động khiến các ngân hàng gặp phải những hạn chế trong cho vay và đi vay.
Dĩ nhiên, nó cũng sẽ tác động không nhỏ đến các doanh nghiệp có nhu cầu vay tiền tại các ngân hàng. Cụ thể là khi các ngân hàng tại địa phương khan hiếm về tiền mặt thì họ sẽ thắt chặt việc cho vay và thiết lập một mức lãi suất cao hơn. Thậm chí, ở trường hợp xấu nhất là các doanh nghiệp không thể vay tiền.
Một đặc điểm nổi bật của Libor đó là nó rất nhạy cảm với những thay đổi của lãi suất từ Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ (FED). Ngoài ra, nó cũng có thể làm giảm tác động vì FED cắt giảm lãi suất của FED.
Bên cạnh đó, thị trường ngoại hối cũng chịu tác động của Libor. Trong đó có thể đề cập đến đồng Euro, bảng Anh hay Yên Nhật và các đồng tiền khác. Tuy nhiên, Libor vẫn liên quan mật thiết đến tỷ giá của USD hay Euro do các ngân hàng nước ngoài nắm giữ khi Euro chiếm khoảng 20% trong tổng dự trữ đô la.
Bê bối của Libor về gian lận lãi suất và ảnh hưởng của nó đến thị trường
Tổng quát về sự kiện bê bối của Libor
Vụ bê bối thao túng lãi suất liên ngân hàng này được xem là sự kiện lừa đảo tài chính lớn nhất từ trước đến nay. Vụ bê bối này có liên quan đến hơn 360.000 tỷ USD khiến nó trở thành một trong những scandal ồn ào nhất trong lịch sử ngành ngân hàng thế giới. Libor từng được mệnh danh là con số quan trọng nhất thế giới, đã dần đánh mất dần vị thế và uy tín của mình kể từ cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008. Khi đó, các nhà chức trách Hoa Kỳ và Anh nhận thấy rằng các nhà giao dịch đang thao túng lãi suất này vì mục đích riêng của mình.
Vụ thao túng này liên quan đến một kế hoạch của các chủ ngân hàng tại nhiều tổ chức tài chính lớn. Họ đã lên kế hoạch thao túng tỷ giá liên ngân hàng London, tức là Libor để tạo ra lợi nhuận cho mình. Sự kiện này được phanh phui vào năm 2012 với gần 20 định chế tài chính lớn nhất từ Mỹ, Anh, Thụy Sĩ và cả Đức có liên quan. Hơn thế nữa, một số ngân hàng khác ở Mỹ vẫn nằm trong danh sách bị điều tra.
Diễn biến của vụ lừa đảo
Vào tháng 7 năm 2012, toàn bộ ngân hàng quốc tế đều bất ngờ và chao đảo trước việc hàng loạt ngân hàng quan trọng ở Anh đồng loạt hợp tác với nhau để kiểm soát mức lãi suất Libor. Cụ thể, họ đã hạ thấp mức lãi suất để tạo lợi nhuận nhờ vào các giao dịch. Bên cạnh đó, các tổ chức này còn che giấu mức phí cho vay của mình trong suốt khoảng thời gian từ 2007 đến 2009.
Nạn nhân của vụ bê bối này là các ngân hàng đi vay tiền, doanh nghiệp và cả cá nhân đi vay nhỏ lẻ. Cuối cùng, hậu quả mà những kẻ lừa đảo phải nhận là hàng loạt những án phạt tương ứng và nhiều người phải đi tù. Hàng chục ngân hàng có liên quan phải chịu phạt. Vụ bê bối này vẫn chưa thực sự kết thúc vì các cơ quan có thẩm quyền vẫn tiếp tục mở rộng phạm vi điều tra.
Mở đầu cho việc đưa vụ bê bối ra ánh sáng là ngân hàng Barclays Capital tại Anh, rồi đến các ngân hàng khác như UBS, HSBC, Deutsche Bank…. Barclays đã chủ động thừa nhận việc gian lận và nộp một khoản tiền phạt lớn. Tiếp theo, đội ngũ điều hành ngân hàng bao gồm Giám đốc Điều hành – Robert E. Diamond Jr. và Chủ tịch Marcus Agius phải từ chức và một số giao dịch viên có thể bị truy tố hình sự.
Trách nhiệm của các cơ quan trên thế giới
Tuy nhiên, ngân hàng Barclays Capital tiết lộ với công chúng và các cơ quan có thẩm quyền biết rằng họ không hành động một mình. Chính vì thế, các chức trách đã bắt đầu kiểm tra những ngân hàng khác, thế những danh tính cụ thể không được công bố.
Sau vụ thao túng ầm ĩ này, Cơ quan quản lý tài chính Anh hay còn gọi là FCA đã nhận trách nhiệm theo dõi và giám sát Libor từ Hiệp hội Ngân hàng Anh (BBA). Sau đó, Cơ quan quản lí điểm chuẩn ICE (IBA) tiếp tục được ủy quyền chịu trách nhiệm việc theo dõi. Về IBA, đây là một công ty con đang hoạt động độc lập của Anh và nhà điều hành trao đổi tư nhân, đặt trụ sở tại Mỹ tên là Intercontinental Exchange (ICE). Hiện nay, công cụ tham chiếu này còn được biết đến với tên gọi là ICE LIBOR.
Từ vụ thao túng này, có thể thấy sự mất công bằng trong việc xác định lãi suất Libor cũng như việc nó dễ bị kiểm soát bởi một tổ chức hay nhóm tổ chức nào đó. Trong khi người đi vay hy vọng sẽ được vay với mức lãi suất thấp, ngược lại thì người vay mong muốn cho vay với mức lãi suất cao. Do đó, nhiều luồng ý kiến cho rằng nó nên bị thay thế bởi một công cụ tài chính khác có độ chính xác cao hơn và được giám sát chặt chẽ bởi các tổ chức uy tín. Một lý do nữa là vì Libor hiện được tạo ra bởi khu vực tư nhân và không chịu sự giám sát của chính phủ.
Tương lai của lãi suất Libor
Thực tế hiện nay của lãi suất tham chiếu Libor
Người đứng đầu Cơ quan Giám sát Tài chính Anh (FCA hay Financial Conduct Authority) đã phát biểu trong thông cáo báo chí năm 2017 rằng lãi suất Libor không đảm bảo được tính bền vững, vì nó không được xác định bởi các giao dịch thực tế. Ông Andrew Bailey cũng cho rằng Libor là trọng tâm của nhiều vụ kiểm soát lãi suất, khiến nhiều ngân hàng chịu án phạt 9 tỷ USD và nhiều nhân viên phải vào tù.
Ông cho biết: “Chúng tôi sẽ vẫn hỗ trợ Libor đến hết năm 2021, để thực hiện một quá trình chuyển dịch suôn sẻ, đúng kế hoạch”. Ngoài ra, thị trường đứng sau Libor không còn đủ năng động để có thể phát triển một lãi suất có độ tin cậy cao. Chính vì thế, họ cần một giải pháp mới thay cho Libor.
Vào năm 2017, Cơ quan quản lý tài chính Anh (FCA) cũng đã thảo luận với các ngân hàng về việc ngừng sử dụng Libor, cũng như thời gian cần thiết để loại bỏ lãi suất này khỏi thị trường. Đa số cho rằng Libor có thể bị khai tử trong 4 – 5 năm, vì thế FCA đã yêu cầu các ngân hàng tiếp tục cung cấp lãi suất cho vay của mình cho đến cuối năm 2021.
Libor có đang dần được thay thế bởi công cụ khác?
Trong thời gian gần đây, nhiều ngân hàng đã dần thay thế lãi suất Libor bằng một công cụ khác, tiêu biểu là ngân hàng Trung ương Anh với quá trình loai bỏ Libor từ tháng 4. Ngân hàng này sử dụng Sonia (Sterling Overnight Index Average) được xác định dựa vào các giao dịch thực tế, do đó nó khó bị kiểm soát bởi bất kỳ tổ chức nào.
Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) cũng đã nghiên cứu và phát triển một lãi suất khác thay thế cho dollar Libor, hay Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) cũng bắt tay vào nghiên cứu cải tiến hoặc thay thế hẳn Euribor.
Thế nhưng, việc thay thế Libor lại đặt ra khá nhiều thử thách khi quá trình thay đổi hệ tham chiếu tốn kém khá nhiều chi phí, cũng như tính phức tạp cần được cân nhắc. Bên cạnh đó, các nhà quản lý và những cơ quan chịu trách nhiệm lo ngại về việc công cụ tài chính mới không được quản lý tốt, gây ra những biến động trên thị trường, khiến làn sóng kiện tụng một lần nữa xuất hiện.
Lời kết
Lãi suất Libor là gì đã được chúng tôi đề cập cụ thể trong bài viết với nhiều góc nhìn khác nhau. Việc các ngân hàng trên thế giới sử dụng lãi suất tham chiếu Libor trong một khoảng thời gian khá dài đã ngầm khẳng định vị thế của công cụ tài chính này. Chính vì thế mà quá trình chuyển đổi nó sang một lãi suất tham chiếu khác, cụ thể là lãi suất Sonia – chỉ số trung bình qua đêm của đồng bảng Anh đã vấp phải nhiều thách thức to lớn. Quá trình thay đổi công cụ tham chiếu này không đơn giản là bỏ Libor đi và thay Sonia vào, mà nó có thể gây ra sự thay đổi của cả một hệ thống hoạt động của thị trường tài chính trên thế giới.
Chính vì thế, các nhà phân tích tài chính nói chung và những tổ chức chịu trách nhiệm cần có nhiều biện pháp hơn nữa để hỗ trợ các ngân hàng trên thế giới. Họ cần giúp đỡ các ngân hàng trong việc chuyển đổi lãi suất, quan trọng là khi Libor chính thức bị xóa sổ khỏi thị trường tài chính.
Hy vọng những thông tin trong bài viết của chuyên mục Exness Giao Dịch sẽ giúp bạn đọc nhìn nhận khách quan hơn về công cụ tham chiếu tài chính này. Từ đó, có thể nhìn nhận thực tế mà Libor đang đối mặt cũng như tương lai có thể bị khai tử của lãi suất Libor.
Xem thêm:
Khuynh hướng hiệu ứng mỏ neo trong đầu tư chứng khoán và ngoại hối
Tại sao Bandwagon lại có biệt danh là hiệu ứng 5 con khỉ và 1 nải chuối?
Tôi là Võ Chí Quang hiện là CEO của Exness – Trang website chuyên cung cấp các thông tin uy tín và chi tiết liên quan đến sàn giao dịch Exness.
