Trái phiếu là gì? Những đặc điểm của trái phiếu nên biết

Hiểu rõ bản chất trái phiếu là gì sẽ giúp các nhà đầu tư có một cơ sở vững chắc để lên kế hoạch giao dịch và mang về lợi nhuận. Những thông tin như trái phiếu là gì, các loại trái phiếu trên thị trường hay điểm khác nhau giữa trái phiếu và cổ phiếu sẽ được tổng hợp đầy đủ trong bài viết dưới đây của sàn giao dịch Exness. 

Trái phiếu là gì? Khái niệm thị trường trái phiếu

Trái phiếu là giấy ghi nợ do các doanh nghiệp hoặc chính phủ phát hành, gọi chung là người phát hành trái phiếu. Trong đó, các nhà đầu tư sẽ là người mua trái phiếu bằng cách chi trả một khoản tiền nhất định. Theo đó, đơn vị phát hành trái phiếu sẽ phải chịu trách nhiệm trả cho người mua trái phiếu một tỷ lệ lợi tức nhất định theo khoảng thời gian được phát hành trên trái phiếu.

Với cách hiểu như trên thì thị trường trái phiếu cũng chính là thị trường nợ, nơi diễn ra các hoạt động mua và bán trái phiếu từ nhà phát hành và các nhà đầu tư. 

Tại thị trường trái phiếu, người mua sẽ được đảm bảo một số quyền lợi về vốn và lợi tức khi đến thời gian đáo hạn của trái phiếu. Dĩ nhiên, những đơn vị phát hành trái phiếu cũng sẽ nhận được một số lợi ích như là có thể duy trì dòng tiền để phục vụ cho các hoạt động của doanh nghiệp.

Đặc điểm chung của trái phiếu là gì?

• Những ai mua trái phiếu sẽ được gọi chung là trái chủ. Những người đầu tư sẽ không cần chịu trách nhiệm trước pháp luật về các vấn đề liên quan đến hiệu quả sử dụng nguồn vốn của người vay.
• Chỉ công dân có đủ các điều kiện về năng lực hành vi pháp lý thì mới có thể mua trái phiếu. Trong đó, trái phiếu ghi danh sẽ ghi lại tên người mua trên tờ trái phiếu, còn trái phiếu vô danh sẽ không ghi tên của trái chủ. 
• Thị trường hiện này chỉ có 3 loại trái phiếu được phát hành, bao gồm trái phiếu kho bạc do Kho bạc nhà nước phát hành, Trái phiếu từ các doanh nghiệp và trái phiếu công trái do chính phủ phát hành.
• Các vấn đề như doanh thu của nhà phát hành trái phiếu, hiệu quả sử dụng vốn đầu tư gọi chung là tình hình hoạt động của doanh nghiệp sẽ không ảnh hưởng đến lợi nhuận của chủ trái phiếu. Phần lãi này sẽ được ổn định theo thời gian và không chịu tác động của bất kỳ nguyên nhân nào. 
• Các đơn vị phát hành trái phiếu phải có trách nhiệm thực hiện các nghĩa vụ về lợi tức cho trái chủ, cùng những điều khoản hợp đồng đã được ký kết.
• Trong trường hợp công ty phát hành trái phiếu vỡ nợ phải giải thể thì cần ưu tiên chi trả cho các quyền lợi của trái chủ, sau đó mới đến lợi ích của các cổ đông.
• Thị giá trái phiếu là thuật ngữ được dùng để chỉ mức giá giao dịch được xác định tại một thời điểm cụ thể, chẳng hạn như khi trao đổi trái phiếu.

Phân biệt các loại trái phiếu 

Trái phiếu hiện nay được phân loại dựa vào những yếu tố đặc trưng như tỷ lệ lợi tức, nơi phát hành trái phiếu, các đặc điểm về tính chất, hình thức và mức độ an toàn. Theo đó, các nhà đầu tư sẽ có 5 cách để phân biệt các loại trái phiếu, cụ thể bao gồm:

Dựa vào đơn vị phát hành

Trái phiếu hiện nay sẽ được phát hành bởi chính phủ, doanh nghiệp, ngân hàng và các đơn vị tài chính. Trong đó, có thể kể đến:

• Trái phiếu chính phủ: Được phát hành với mục đích đáp ứng các nhu cầu về tiêu dùng ngân sách của nhà nước. Trái phiếu do chính phủ phát hành sẽ có mức độ an toàn cao nhất trên thị trường trái phiếu với tỷ lệ rủi ro được giảm thiểu tối đa, vì được bảo hộ bởi chính phủ.
• Trái phiếu doanh nghiệp: Là loại trái phiếu được tạo ra bởi các công ty TNHH hay các doanh nghiệp nhà nước dưới dạng chứng khoán, với mục tiêu ổn định nguồn vốn của doanh nghiệp. Ngoài ra, nó sẽ được phát hành dưới nhiều loại khác nhau.
• Trái phiếu do ngân hàng và các đơn vị tài chính phát hành: Được tạo ra để đáp ứng mục tiêu gia tăng nguồn vốn hoạt động của nhà phát hành trái phiếu.

Dựa vào tỷ lệ lợi tức

• Trái phiếu có hạn mức lãi bằng không: Người mua sẽ chỉ được chi trả một khoản tiền nhỏ hơn các loại trái phiếu khác để mua trái phiếu này. Khi đến kỳ đáo hạn, các nhà đầu tư sẽ nhận lại phần vốn tương đương với mệnh giá thực và không được nhận thêm bất kỳ lợi tức nào.
• Trái phiếu có lãi suất cố định: Lãi suất của trái phiếu này sẽ được ổn định theo thời gian và được tính nhờ phần trăm của mệnh giá.
• Trái phiếu có lãi suất thả nổi: Là loại trái phiếu có thời gian và kỳ tính lãi trái ngược với trái phiếu lãi suất cố định. Theo đó, thời gian và kỳ tính lãi sẽ được tính theo các mức lãi suất khác nhau trên thị trường.

Dựa vào mức độ đảm bảo chi trả trái phiếu của đơn vị phát hành

Dựa vào mức độ đảm bảo chi trả trái phiếu, thị trường hiện đang lưu hành trái phiếu đảm bảo và trái phiếu không đảm bảo.

Trái phiếu đảm bảo bao gồm trái phiếu đảm bảo bằng chứng khoán ký quỹ và trái phiếu đảm bảo bằng tài sản cầm cố, cụ thể:

• Trái phiếu đảm bảo bằng chứng khoán ký quỹ: Là loại trái phiếu mà nhà phát hành trái phiếu sẽ chuyển nhượng cho trái chủ dưới dạng quỹ sổ chứng khoán, để có thể đảm bảo chi trả lợi tức cho người mua.
• Trái phiếu đảm bảo bằng tài sản cầm cố: Là loại trái phiếu mà nhà phát hành trái phiếu sẽ đảm bảo chi trả lợi tức cho người mua bằng cách cầm cố bất động sản. Bất động sản được cầm cố này sẽ có giá trị cao hơn so với trái phiếu để tăng độ an toàn của trái phiếu.

Trái phiếu không đảm bảo khi được phát hành ra công chúng sẽ không bao gồm việc chuyển nhượng hay cầm cố tài sản, hoặc sự bảo lãnh của bên thứ ba như trái phiếu đảm bảo. Ngoài ra, trái phiếu không đảm bảo có độ an toàn sẽ được đo lường dựa vào uy tín và chất lượng của đơn vị phát hành.

Dựa vào hình thức phát hành

Thông qua hình thức phát hành, trái phiếu sẽ được chia thành 2 loại là trái phiếu vô danh và trái phiếu ghi danh. 

• Trái phiếu vô danh là loại trái phiếu không chứa tên của người mua trên tờ trái phiếu. Thế nhưng những quyền lợi cơ bản của trái phiếu đều sẽ đảm bảo được thực hiện cho trái chủ.

• Trái phiếu ghi danh là trái phiếu có tên của người mua được ghi hoặc in trực tiếp trên tờ trái phiếu, sổ phát hành trái phiếu tùy thuộc vào đặc trưng từng loại trái phiếu trên thị trường. 

Dựa vào tính chất riêng của từng loại trái phiếu

• Trái phiếu thu hồi: Là loại trái phiếu sẽ được thu hồi lại 1 phần hoặc toàn bộ trái phiếu trước khi đến thời gian đáo hạn, bởi nhà phát hành trái phiếu.
• Trái phiếu chuyển đổi: Dựa vào các điều kiện và quy định cụ thể, chủ sở hữu trái phiếu có thể chuyển đổi chúng thành cổ phiếu thường của nhà phát hành trái phiếu, chẳng hạn như công ty TNHH hay công ty cổ phần.
• Trái phiếu có khả năng mua cổ phiếu: Là các loại trái phiếu mà khi chủ trái phiếu thực hiện giao dịch bán chúng thì có thể mua lại một số lượng cổ phiếu nhất định.

Phân biệt cổ phiếu và trái phiếu

Các đặc điểm của trái phiếu và cổ phiếu như là nơi phát hành, thứ tự ưu tiên thanh toán và những quyền lợi khi đầu tư thường bị các trader nhầm lẫn trong quá trình tìm hiểu. Có thể nói đây là 2 loại hình phổ biến được nhiều nhà đầu tư chọn lựa để chi một số tiền lớn nhằm thu lợi nhuận. Vì thế, để gia tăng hiệu quả giao dịch cũng như tỷ lệ thành công thì các nhà đầu tư cần nắm rõ bản chất của cổ phiếu và trái phiếu là gì. Trong phần tiếp theo của bài viết, chúng tôi sẽ lần lượt trình bày khái niệm của cổ phiếu cũng như những đặc điểm của loại hình đầu tư này.

Cổ phiếu nói chung cũng là một loại chứng khoán do các công ty cổ phần phát hành. Theo đó, những nhà đầu tư mua cổ phiếu sẽ trở thành cổ đông của công ty đó thông qua việc nhận được một số cổ phiếu, dùng để xác nhận cổ phần vốn.

Trong khi các yếu tố như doanh thu và kết quả kinh doanh của cơ sở phát hành không tác động đến trái phiếu, thì cổ phiếu lại chịu ảnh hưởng đáng kể. Từ đó, số tiền lãi khi đến kỳ đáo hạn cũng sẽ không ổn định mà phụ thuộc vào lợi nhuận của công ty phát hành cổ phiếu. Nếu công ty phát hành cổ phiếu thua lỗ thì nhà đầu tư cũng sẽ chịu thua lỗ và ngược lại.

Điểm tương đồng giữa trái phiếu và cổ phiếu là gì?

• Trái phiếu và cổ phiếu đều được phát hành với chức năng xác nhận lợi ích của các nhà đầu tư bởi những người phát hành.
• Nhà phát hành sẽ lưu trữ những thông tin của trái phiếu hay cổ phiếu như tên của người mua, thời gian đáo hạn, tỷ lệ lợi tức…trên dữ liệu điện tử, chính chỉ và cả bút toán ghi sổ.
• Trái chủ có thể tiến hành các giao dịch trao đổi trái phiếu, cổ phiếu hay chuyển nhượng và thế chấp cầm cố. Thậm chí, các bạn có thể thực hiện các hoạt động mua và bán trái phiếu hay cổ phiếu trên thị trường. 
• Khi đến thời gian đáo hạn, các nhà đầu tư sẽ nhận được lợi tức dù cho đầu tư cổ phiếu hay trái phiếu.
• Phát hành trái phiếu và cổ phiếu đều là một công cụ nói chung để các cơ sở phát hành duy trì nguồn vốn hoạt động của mình.

Điểm khác nhau cơ bản giữa cổ phiếu và trái phiếu là gì?

• Chủ thể phát hành: Nhà phát hành trái phiếu sẽ là doanh nghiệp hoặc chính phủ, trong khi công ty cổ phần sẽ là nơi phát hành cổ phiếu.
• Bản chất: Trong khi nhà phát hành trái phiếu sẽ chỉ tăng nợ chứ không tăng vốn, thì nhà phát hành cổ phiếu sẽ có thể tăng vốn giúp vốn chủ sở hữu cũng được tăng thêm 1 phần.
• Lợi tức của nhà đầu tư: Lợi tức của các nhà đầu tư chọn trái phiếu sẽ ổn định theo thời gian và không phụ thuộc vào tình hình kinh doanh của nhà phát hành. Ngược lại, tỷ lệ cổ tức của cổ phiếu sẽ do lợi nhuận của công ty phát hành quyết định.
• Nguồn chi trả lợi tức cho người mua: Nhà phát hành trái phiếu sẽ thanh toán lợi tức từ chi phí trước thuế. Với cổ phiếu thì họ sẽ chi trả từ lợi nhuận có được sau thuế của doanh nghiệp.
• Quyền lợi của người mua: Người mua trái phiếu không được phép tham gia vào các hoạt động của đơn vị phát hành trái phiếu, cũng như không được đóng góp ý kiến hay ứng cử vào các vị trí của doanh nghiệp đó. Ngược lại với loại hình đầu tư cổ phiếu.
• Sự ưu tiên: Khi doanh nghiệp hay công ty phát hành trái phiếu, cổ phiếu gặp sự cố và bị phá sản hay giải thể thì họ sẽ chi trả các khoản nợ của trái phiếu trước tiên, sau đó mới đến lợi tức của các nhà đầu tư mua cổ phiếu. Vì thế, rủi ro trong đầu tư trái phiếu sẽ thấp hơn so với khi đầu tư cổ phiếu.

Những ưu điểm và rủi ro gặp phải trong đầu tư trái phiếu là gì?

Ưu điểm của đầu tư trái phiếu là gì?

• Một số loại trái phiếu sẽ cho phép các nhà đầu tư không phải chi trả thuế thu nhập cá nhân.
• Trái phiếu là loại hình đầu tư sở hữu lãi suất và thu nhập ổn định. Sở dĩ trái phiếu có được lợi ích này là nhờ vào đặc trưng không phụ thuộc vào tình hình kinh doanh của đơn vị phát hành.
• Trái phiếu sẽ giúp các nhà đầu tư cảm thấy yên tâm hơn so với các loại hình đầu tư khác vì rủi ro thấp hơn.
• Trái phiếu sẽ được ưu tiên chi trả lợi tức khi chẳng may đơn vị phát hành gặp phải sự cố.

Rủi ro khi đầu tư trái phiếu là gì?

• Rủi ro về lãi suất là một mối quan tâm nói chung khi đầu tư trái phiếu. Theo đó, các trader dày dặn kinh nghiệm cho rằng lãi suất và mệnh giá của trái phiếu tỉ lệ nghịch với nhau. Chính vì thế mà mọi người thường bỏ qua các loại trái phiếu thấp khi lãi suất tăng. Từ đó, cung tăng trong khi cầu giảm khiến thị trường mất cân bằng. Việc này sẽ khiến mệnh giá giảm khi lượng cung trái phiếu cao.
• Rủi ro về tái đầu tư là trường hợp các nhà phát hành trái phiếu thu hồi trái phiếu đã mang ra công chúng khi lãi suất giảm thấp. Việc này sẽ khiến các trái chủ nhận về một số tiền vốn rất thấp trước khi đáo hạn. Thông thường, số tiền này chỉ cao hơn mệnh giá của trái phiếu và lãi suất cũng rất thấp.
• Rủi ro về lạm phát xảy ra khiến các nhà đầu tư phải bỏ một số lượng vốn nhiều hơn ban đầu để mua trái phiếu vì lãi suất trong suốt thời gian đầu tư là cố định, không đổi. Điều này sẽ khiến lượng cầu trái phiếu trên thị trường giảm mạnh khiến lãi suất lúc này trở thành con số âm.
• Rủi ro tín dụng: Bạn chỉ được đảm bảo với trái phiếu chính phủ nhưng còn trái phiếu doanh nghiệp thì không. Lợi tức của bạn sẽ phụ thuộc vào tình hình hoạt động của đơn vị phát hành đó. Chính vì thế, bạn cần tìm hiểu thật kỹ lưỡng về lịch sử tín dụng của một doanh nghiệp nào đó trước khi tiến hành đầu tư để tránh những rủi ro đáng tiếc.

Có nên tham gia đầu tư trái phiếu hay không?

Với những chia sẻ vừa rồi, hy vọng các nhà đầu tư đã nắm được khái niệm trái phiếu, đầu tư trái phiếu là gì, cùng cách phân biệt trái phiếu và cổ phiếu một cách cụ thể nhất. Bên cạnh những doanh nghiệp hoạt động uy tín thì các trader mới tham gia vào thị trường rất dễ trở thành đối tượng cho những đơn vị lừa đảo. Vì vậy, các bạn cần tỉnh táo và trang bị đầy đủ kiến thức về lĩnh vực này trước khi quyết định đầu tư. 

Để giúp các nhà đầu tư có thể giảm thiểu rủi ro đầu tư phải trái phiếu “rởm”, chúng tôi sẽ trình bày một số phương pháp hỗ trợ các bạn chọn được loại trái phiếu an toàn cho mình, cụ thể: 

• Các nhà đầu tư nên đặt lòng tin ở các đơn vị phát hành trái phiếu lâu năm, có vị thế nhất định trên thị trường và luôn minh bạch mọi thông tin với khách hàng.
• Có nền móng về tài chính vững chắc, sở hữu nguồn vốn ổn định và duy trì mức nợ ở ngưỡng an toàn.
• Ban điều hành, lãnh đạo công ty có thâm niên lâu năm, dày dặn kinh nghiệm và thật sự uy tín.
• Doanh nghiệp phát hành trái phiếu có định hướng rõ ràng và khả năng phát triển bền vững.

Đầu tư trái phiếu sẽ là một lựa chọn đáng cân nhắc để tăng thêm thu nhập với những nhà đầu tư có nguồn tài chính ổn định, hay không có nhiều thời gian và kinh nghiệm trong giao dịch trên thị trường.

Kết luận

Trái phiếu là gì đã được đề cập cụ thể trong từng phần của bài viết cùng những vấn đề có liên quan. Hiểu rõ bản chất của trái phiếu trước khi quyết định đầu tư là một bước không thể thiếu với mỗi nhà đầu tư. Hy vọng những thông tin trong bài viết của chuyên mục Hướng Dẫn Exness sẽ giúp các bạn có thêm kiến thức bổ ích về loại hình đầu tư này, cũng như các phân biệt các loại trái phiếu để tìm ra phương pháp đầu tư phù hợp với phong cách giao dịch và điều kiện thực tế của mình nhất. Chúc các bạn thành công!

Xem thêm:

Làm thế nào để đầu tư cổ phiếu blue chip an toàn và hiệu quả?

Đầu tư vàng thế nào để hiệu quả cao? Chia sẻ kinh nghiệm đầu tư vàng

Đồng đô la Mỹ là một trong những yếu tố ảnh hưởng đến giá vàng